Kronova bolest

Kronova bolest je zapaljensko oboljenje creva, a može da zahvati bilo koji njihov deo, većinom deo tankog i debelo crevo. Ova bolest je slična sa ulceroznim i neodređenim kolitisom tako da se kod deset odsto bolesnika teško razlikuju ove bolesti. Kronova bolest je posledica genske predispozicije, koja daje nenormalan imuni odgovor na mikroorganizme u crevima te produženi i nekontrolisani zapaljenski odgovor organizma. Još 1769. godine opisana je Kronova bolest, a 1932. godine  američlki lekari Kron, Ginzberg i Openhajmer su prvi dali ozbiljniji opis upale završenog dela tankog creva gde se ova bolest najcešce i lokalizuje te je i nazvana po jednom od njih – gastroenterologu Kronu. Tek je 1950. godine uočeno da Kronova bolest može zahvatiti i debelo crevo da bi najzad 1960. i 1976. godine bolest bila ispitana i opisana do kraja. Zapaljenske bolesti debelog creva pa i Kronova bolest cešce su u visoko razvijenim zemljama, poput zemalja Skandinavije, Velike Britanije, SAD, Kanade i Australije (verovatno zbog toga što se odlaže kontakt sa patogenim uzročnicima u dečijem uzrastu, jer je higijena na visokom nivou), a cešce napada žene nego muškarce, belce nego crnce ili orijentalne rase. Posebno je ispitana nasledna familijarna osnova za ovu bolest – rođaci prvog reda imaju najviši rizik, čak deset do 15 puta veći. Takođe, pušači imaju dvostruko veći rizik od oboljenja od nepušača. Ova bolest može da bude lokalizovana najčešce u završnom delu tankog creva kao i desnom delu debelog creva (početni deo), mada se može javiti bukvalno po celom digestivnom traktu, tj. od usta do anusa (čmara).

Kronova bolest zahvata ceo zid creva i diskontinuirana je (promene se javljaju na preskok, a ne u kontinuitetu).

Kronova bolest je hronična bolest te ima faze jasnog pojavljivanja kao i faze mirovanja (remisije).

Krvava stolica se retko viđa kao i grčeviti bolovi za razliku od ulceroznog kolitisa, ali su zato češći:

povišena temperatura, malaksalost, gubitak u telesnoj težini, osetljivost na dodir stomaka u predelu zahvaćenog dela creva i proliv. Takođe, može se javiti manjak vitamina B12 i žučnih soli, a ako je više od jednog metra tankog creva van funkcije zbog ove bolesti onda je gubitak žučnih soli putem stolice toliko veliki da ih jetra, gde se inače produkuju, ne može nadoknaditi. Tako nastaju masne stolice, tj.steatoreja.

Takođe, gubitak u telesnoj težini je vrlo čest. U laboratoriji preovlađuje anemija, povišeni leukociti (bela krvna zrnca), povišena sedimentacija i CRP (faktor zapaljenja). Od specifičnih markera kontrolišu se PANCA antitela iz krvi, ali više ASCA antitela te ako su oba pozitivna vrlo verovatno se radi o Kronovoj bolesti. Pregled stolice je jako bitan kako bi se isključili drugi uzroci zapaljenja.

Kolonoskopija je osnovni vid dijagnostike, jer postoji mogućnost uzimanja isečka i slanja na patohistološku analizu mada nije uvek lako razlikovati Kronovu bolest i ulceroznikolitis. Izgled “kaldrme” i diskontinuiranost promena govore u prilog Kronove bolesti kad se posmatra ova bolest pomoću kolonoskopa. Rentgen pasaža tankog creva (enterokliza) kao i irigografija (rentgensko snimanje debelog creva dvostrukim kontrastom barijum - vazduh) se kombinuju sa kolonoskopijom dostupnih delova digestivnog trakta. Rizik od carcinoma debelog creva kod ulceroznog kolitisa kao I kod Kron kolitisa podjednak je. Kronova bolest je hronična bolest sa pogoršanjima i smirivanjima bolesti. Stoga je potrebno započeti terapiju na vreme, a od lekova se koriste antizapaljenski (antiinflamatorni) lekovi kao što su sulfasalazin, mesalazin kao i antibiotik  metronidazol i ciprofloksacin. Kod težih slucajeva daju se i kortikosteroidi, a kao krajnja opcija preostaje hirurška intervencija. Kad je bolešcu zahvaćeno debelo crevo mogu se koristiti i opsežnije operacije, dok se kod tankog creva treba boriti za svaki centimetar funkcionalno zdravog creva. U terapiji održavanja učestvuju imunomodulatori (Azatioprin, Imuran),koji regulišu imuni odgovor organizma na zapaljenje. Kronova bolest se može komplikovati fistulama. To su patološke veze između organa kao i delova creva te mogu da budu izvor infekcije i ozbiljnih komplikacija. Sem pomenutih lekova, od kojih su najbitniji antibiotik i imunomodulatori, koriste se i hirurške metode. Takođe, ozbiljna komplikacija je i stenoza ili suženje creva, sa mehaničkim crevnim opstrukcijama te je potrebna resekcija (odstranjenje) suženjem zahvaćenog creva. Dobra stvar je što potpuna crevna opstrukcija ne nastupa naglo tako da sa hirurškim zahvatom ne treba preterano žuriti. Nekada, opstrukacija prođe spontano posle dan, dva uz konzervativnu terapiju (nadoknada tecnosti, nazogastricna sonda i sl.).

dr Rastko Radović,

spec. interne medicine